anyone who keeps the ability to see beauty never grows old - Franz Kafka



donderdag 17 juni 2010

jeugdherinneringen...

Pasgeleden las ik “Jongensjaren” van de helaas te jong overleden schrijver/columnist Martin Bril. Het is een boek over zijn jeugd in Utrecht, Dieren, Drachten en ’t Harde en bij familieleden in Friesland en Groningen.
Hij schreef dit boek op het laatst van zijn leven en de bundeling jeugdherinneringen is dan ook postuum verschenen. Het gaat o.m. over zijn vriend Jaap Wagenaar, over Ras Patat, over de kauwgomballenautomaat bij de Vivo.
Met een glimlach van herkenning heb ik de korte verhalen gelezen. Sommige herkende ik van zijn columns, sommige waren nieuw voor me maar de sfeer herkende ik naadloos. Verwonderlijk dat er zoveel herkenbaars in zijn verhalen zat want Martin Bril was jonger dan ik. Maar de verhalen zijn min of meer tijdloos; of het nu over schoonmaak of verveling op de zondagmiddag gaat.
Wat ik erg waardeer in zijn schrijfstijl is zijn nuchterheid. Martin Bril bekeek Nederland op een manier die liefde voor Nederlandse gebruiken en gewoonten verraadt.
Gezicht op mijn geboortedorp door de schilder Xeno Münninghoff
De laatste weken lees ik trouwens vaak over jeugdherinneringen van mensen; in boeken, tijdschriften en ook op blogs.
Vreemd is het toch dat ineens van alle kanten dezelfde input komt! Ineens lijk je dezelfde onderwerpen steeds wéér tegen te komen.
Dat maakte wel dat ook ik deze week wat bewuster naar mijn vroegste jeugdherinneringen heb gezocht.
Over het algemeen leef ik toch wel heel erg in het hier en nu, besef ik. Daarbij zijn de meeste van mijn jeugdherinneringen ook niet echt vreselijk leuk om aan terug te denken.
Maar een paar kwamen wel weer boven en daarbij zaten er meer die me ontroerden dan ik tot nu toe veronderstelde.
De herinneringen aan ons dorp zoals dat er vroeger uit zag, met (inderdaad) de Vivo, waar ik vaak heen gestuurd werd om gasmunten te kopen. De oude textielwinkel met de geur die daar hing, ergens tussen mottenballen en pepermunt in, waar ons ondergoed werd gekocht. De witgoedwinkel waar ze ook singletjes verkochten en waar ik mijn allereerste plaatje kocht (Eve of destruction van Barry Mcguire).
De lagere school, geleid door de zusters Franciscanessen, met het immens grote Jezusbeeld met bloedend hart, handen en voeten, achter in de bruin marmeren gang. Deze gang staat me nog goed voor ogen want ik werd behoorlijk wat keren “de gang op gestuurd”.
De carbidbussen aan het einde van het jaar. Ik mocht van mijn ouders onder geen beding in de buurt komen, want het was gevaarlijk. Toch herinner ik me dat ik wel vaak zo’n bus heb afgeschoten, van wie dan en waar is me echter onduidelijk.
Het pad dat achter ons huizenblok liep. Aan de onkruiden die daar in de bermen groeiden, herderstasje, boterbloemen, klaver. De groenten die mijn vader in de tuin verbouwde en het varken dat in het schuurtje werd vetgemest met onze kliekjes.
Het buitenspelen met de andere kinderen uit de buurt. Stand en de bal, landjepik, knikkeren, tollen… om vijf uur naar huis omdat het eten klaarstond.
Het zwemmen in de Keijenbergse Beek, een prachtig gelegen beekje met heel helder water waar de visjes tussen je voeten zwommen. Met een deken op de wal zitten en huisgemaakte boterhammen opeten met een appeltje na.
De oliebollen die met Oud en Nieuw werden gebakken. Omdat we niet heel erg welgesteld waren was het ongekend dat je hiervan zo veel als je wilde mocht eten. De geur die in huis hing, mijn moeder die naderhand de hele keuken sopte, de misselijkheid achteraf.
In de vakantie eten in een heus restaurant, een dagje uit naar zee.
En wat ik nog het mooist vond om me weer te herinneren: de afwas waar vaak door mijn moeder, mijn zussen en mij meerstemmig werd gezongen.
Geen opzienbarende jeugd. Zelfs niet eens een heel mooie jeugd. Maar ja… het zijn wel míjn jeugd en míjn jeugdherinneringen. Veel bitters is gesleten door de tijd en veel (gelukkig) ook écht vergeten.
Wat blijft is het besef dat je het leven zelf kunt vormgeven. Dat je niet hoeft te blijven hangen in nare ervaringen. En dat elke dag weer nieuwe kansen geeft.
En om maar met Martin Bril’s nuchterheid te eindigen: ”ja, je mist meer dan je meemaakt”.
Keijenbergse Beek door de schilder Xeno Münninghoff

14 opmerkingen:

  1. Prachtig geschreven Janny.
    Ik denk niet dat wij leeftijdgenoten zijn, maar veel is erg herkenbaar.
    Ook trouwens bij Martin Bril.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Prachtig geschreven!
    Heel mooi en Martin is/was geweldig, ik ben ook een fan. Ja, je mist meer dan je meemaakt..

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Marlou:
    Wat een mooi stukje weer, Janny!
    Ik houd ook van Martin Bril. Jammer dat hij zo jong is gestorven. En mijn jeugdherinneringen zijn wel wat positiever dan de jouwe. Staat tegenover dat de herinneringen aan vandaag de dag voor mij negatiever zullen uitpakken dan voor jou. Dat snap je.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Sorry, die rare reactie is van mij. Ik kon maar niks plaatsen, steeds verdween mijn reactie weer. Maar nu is het weer goed. Ik kan alleen die rare letters niet weg krijgen.
    Jeugdherinneringen heb ik genoeg. Met zes broers en zussen blijven die herinneringen ook wel levend. Soms weet ik niet meer wat nu mijn herinnering is of die van mijn familie.
    Maar ik vind het wel leuk, steeds leuker eigenlijk naarmate ik ouder word, om alles weer boven te halen.
    Dora
    Dora

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Hoi Janny! Ja, Martin Bril... Pas heb ik 'twee dochters en een reiger' van hem gelezen. Prachtige korte stukjes over het opgroeien van zijn dochters in hartje Amsterdam.

    Peter Faber zei in een interview in de Straatkrant: het gaat er niet om wat je hebt meegemaakt, maar hoe je ermee omgaat. Daar zit wel veel weishijd (grapje) in. Want je kunt kiezen of je de leuke dingen wilt onthouden of je laat meeslepen door je teleurstellingen. Nu heb ik makkelijk praten hoor, want ik kom uit een warm nest en mijn jeugd in Rotterdam was prima. Er was altijd en overal wel wat leuks te doen. Mijn ouders moesten elk dubbeltje omdraaien; al heb daar van gemerkt. Ze waren ook praktisch ingesteld. Omdat ze geen (tweedehands) fietsje voor me konden betalen, mocht ik er af en toe op woensdagmiddag eentje huren bij de 'rijwielhersteller'. Mijn oma woonde in de buurt; ook heel prettig.

    Ik ben blij dat jij je ook fijne dingen uit je jeugd herinnert.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Mooi blogje, hoor, ontroerend. Mijn herinneringen zijn even oud als die van jou. Ik herinner me wel heel veel. Praat vaak met mijn zus over vroeger (dat doen ouwe mensen, he, ha,ha) en ja, soms zingen we zelfs wel eens een liedje van vroeger. Klinkt heel truttig, weet het. Maar verder zijn we wel oké, hoor.
    Yvon

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Hallo Janny, wat kun je toch fijn en prettig schrijven . Heel mooi die nostalgische jeugdherinneringen....... En wat Martin Bril betreft, ik was echt een fan van hem. Maar tegenwoordig dirigeert Arnon Grunberg de column in de Volkskrant , met Grunberg heb ik echter totaal geen klik. Misschien moet ik "Jongensjaren" maar eens aanschaffen.
    Fijn weekend,
    groetjes Hennie

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik realiseer me nadat je mooie mijmerstukje heb gelezen dat ik alleen herinneringen heb aan de grote stad heb. Logisch, omdat ik er in op gegroeid ben, maar toch heel anders dan in een dorp als ik het zo lees in je blog. Ik had natuurlijk wel veel meer vrijheid dan de kinderen tegenwoordig in het centrum van een grote stad, minder auto's en minder angst voor 'kinderlokkers' ( ik stelde me altijd mannen voor met vreemd gekleurde pepermuntjes. Haha.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Hoi Janny. Prachtig geschreven. En ook voor mij herkenbaar. Ofschoon mijn ouderlijk huis helemaal aan het eind van een dorp stond en nergens buurhuizen waren, was het toch een fijne jeugd. Wel eindeloos lange weg naar school, gelukkig zonder zo'n eng beeld, met een strenge bovenmeester. Er mocht weinig en je moest veel. Ze legden niet hun oor op je hartje te luister, zal ik maar zeggen. Dat is tegenwoordig nogal eens omgedraaid. Maar thuis was het gelukkig wel fijn.
    En Martin Bril, ja die is geweldig om te lezen.

    Miriam.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. zo herkenbaar op sommige delen van je verhaal.
    vakantie betekende een zwem abbonnement van het buitenzwembad,weer of geen weer [blijkbaar leek het altijd prachtige zomers te zijn??]
    n dag fietsen met het gezin,m n zusje en ik als de jongsten waar geen fiets voor was,bij ouders achterop met de benen in de fietstassen,naast de fles koude thee en brood,flessen vers pompwater werd bij de passerend boerderijen getapt.
    een heel erg lang stuk touw ging mee en werd door m n vader al klimmend in de boom,over takken geknoopt,voor de prachtigste boom schommel

    maar ook:nonnen die vonden dat de linkshandigheid met dwang gedwongen werd naar de rechterhandig. Voordeel is thans de 2handigheid.
    Van restjes eten werd de beroemde ,,jachtschotel ,,gemaakt. Er zat evenwel niets van vlees in.
    Ardappel pannekoekjes was een terugkerende heerlijkheid,een ellende voor moeder,die de hele dag stond te bakken,voorafgegaan door een hele dag aardappels raspen door vader.
    vader die zeer creatief was met hout enz. ,maakte van oude fiets binnenbanden een stootrand om een zelfgemaakte biljardtafel,om met m n broers te kunnen biljarten.
    Een grote garage maakte hij,waar mijn zusje en ik compleet een huisje in konden spelen.
    vele honden die ons gezinsleven hebben gedeeld ,eindeloze wandelingen ,met of zonder hond,met of zonder vriendje.
    En ja,ook ik weiger niet toe te geven aan verdrietige herinneringen die de overhand dreigen te krijgen,jammer van alle goeds dat er ook was!

    het zit blijkbaar in de genen,om zoveel dagelijks geluk door te willen geven!

    Gaz.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ach, Martin Bril... wat kan ik zijn stukjes soms nog missen! En ja, ook ik 'spaar' de boekjes van hem, juist om dit soort herinneringen. Herinneringen zijn voor iedereen bijzonder en persoonlijk. En dat maakt het zo uniek!

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Theresia: nee, waarschijnlijk geen leeftijdgenoten. Maar sommige herinneringen blijken universeel te zijn.
    Roelien: ja, mooie zin, he? Om te onthouden.
    Marlou: houd in elk geval de mooie vast, als je dat kunt. Die zijn er óók!
    Dora: nee, mijn herinneringen moet ik bewust oproepen. Ondanks mijn leeftijd:-)
    Mirjam: fijn om te lezen dat je een warme jeugd hebt gehad. Dat helpt je vast bij het doorgeven aan je eigen kind.
    Yvon: dat zou ik wel eens stiekum willen horen!
    Hennie: dank voor het compliment. Ik heb ook niks met Grunberg. Pedant ventje.
    MM: Nou, "kinderlokkers" hadden wij ook in het dorp. Het schaamrood verschijnt nog op mijn kaken als ik denk aan die arme, alleenstaande man een straat verderop. Het gerucht ging dat hij kinderen binnen lokte met snoep. Ik had het nooit gezien, niemand trouwens, maar we stonden wel geregeld op zijn stoep om hem uit te jouwen!
    Miriam: vandaar dat je nog steeds lange afstanden loop!
    Gazeuse: dat klinkt als een goede jeugd met een schaduwkantje.
    Wondelgijn: Ja, ik mis zijn columns ook. Zie boven. Ook hier staan diverse Brils in de boekenkast.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Hallo, prachtig geschreven, ik voelde me weer helemaal terug gezet in de tijd waar ik nog als kind in Renkum woonde.
    Het kwam alles weer voor mijn ogen terug, de VIVO winkel van v.Brakel op de Reymerweg, Snoek en Bakker Kosters op het pleintje, Wessels de groenteboer, etc.etc.
    De Don Bosco school en niet te vergeten Pilo en de Noordberg.
    Uw Blog heb ik gevonden omdat ik informatie zog over Xeno Münninghoff en Theophile de Bock die beide in Renkum hebben gewerkt.
    Ik heb namelijk een schilderij van Münninghoff en de Bock en een mooi schilderij van de Keyenbergse Beek, om de leuke tijd in Renkum hoog te houden.
    Ik woon nu al 45 jaar in Duitsland, en mijn Nederlands is niet meer zo als het moet.

    Groeten van Jacobus Schouten

    BeantwoordenVerwijderen