Drie Amerikaanse psychologen hebben aangetoond hoe gemakkelijk onderzoekers onjuiste conclusies trekken uit hun onderzoek.
Het was een vermakelijk artikeltje. Zo konden ze in een door hen opgezet onderzoek de conclusie trekken dat de Beatles-song “When I’m sixty-four” mensen anderhalf jaar jonger maakt.
Volslagen onzin, ja natuurlijk. Ze voerden dit onderzoek alleen maar uit om aan te tonen hoe gemakkelijk wetenschappers onjuiste onderzoeksresultaten voor waar kunnen aanzien.
Het team stelt dat onderzoekers héél veel vragen stellen en héél veel metingen doen. Daarmee komt er altijd wel iets uit zo’n onderzoek en is misinterpretatie niet echt verwonderlijk. Bovendien schijnen onderzoekers, overigens zonder kwade bijbedoelingen, de proefpersonen “bij te draaien” totdat het gezochte resultaat zichtbaar is. Ze toonden aan dat onderzoeken die op deze wijze tot stand komen een willekeurige uitslag hebben tot boven de 60%.
Ik moet zeggen dat het mij eigenlijk niet eens zo verbaast. In verschillende banen zag ik soms van dichtbij hoe onderzoeken werden ontworpen, tot stand kwamen en er conclusies aan werden verbonden. Vaak op maar een heel smalle basis maar dat scheen niet uit te maken. Zo lang de conclusies welkom waren vroeg niemand zich iets af.
Nu waren deze onderzoeken nog niet eens bestemd om naar buiten te komen, maar meer om interne processen te verdedigen of af te remmen. Politiek gericht, zeg maar.
Wat ik veel kwalijker vind, is het feit dat er gerenommeerde wetenschappers zijn die frauderen. Die onderzoeksdata verzinnen en onderzoeksuitslagen volledig uit hun duim zuigen.
Onlangs werden we opgeschrikt door de fraude van Diederik Stapel op het gebied van de sociale psychologie. Kort daarna werd voor een zelfde feit hoogleraar in de geneeskunde Don Poldermans ontslagen bij Het Erasmus Medisch Centrum. En heel eerlijk gezegd ben ik er niet zeker van dat alleen deze twee betrapte wetenschappers zich schuldig maakten aan fraude.
Ik ben bang dat het slechts het bekende topje van de ijsberg is.
Het is jammer dat we in deze onzekere tijden niet kunnen meer vertrouwen op het enige dat altijd vast stond: als het door wetenschappelijk onderzoek was vastgesteld dan was het wáár. Punt!
Natuurlijk weet ik ook dat er tegenwoordig veel meer druk op wetenschappers staat. Maar het is me niet duidelijk waarom de wetenschap niet tot zélfcontrole in staat is.
Bij het voorkomen van toekomstige fraudegevallen kan wetenschappelijk onderzoek wellicht aanknopingspunten opleveren:-)
